Omdat we steeds meer vraag krijgen over platenspelers van veelal mensen die het kennen uit hun verleden en zien dat het weer helemaal terug lijkt te komen , maar ook van de jonge generatie die het gewoon mooi vind en nieuwsgierig zijn , schrijf ik hierbij een kort stukje om eens de instapkennis te kunnen verzamelen.
Platenspelers is een wereld apart , als je er nu pas kennis mee maakt of weer opnieuw begint na 20 jaar ,
het is lastige materie om te weten wat je nodig hebt en wat voldoet aan je wensen.
Er zijn talloze soorten kant en klare spelers te koop in alle grote warenhuizen en electronicawinkels.
Hierbij hoef je alleen de plaat erop te leggen , de naald erop laten zakken en er is geluid uit de ingebouwde speakers of te streamen naar andere geluidsdragers.
Dit produceert geluid vergelijkbaar met de draagbare radio’s . Voor degene die al een geluidsinstallatie hebben en ermee kennis willen maken of vernieuwen is het volgende misschien nuttig:
Het signaal dat uit de uitgang van de platenspeler komt is anders dan uit de “reguliere” geluidsdragers zoals de cd-speler , streamer e.d. , het verschilt op twee manieren:
Ten eerste is het signaal dat de platenspeler produceert t.o.v. deze toestellen , zo laag dat als je het zou aansluiten op de daarvoor bedoelde aansluitingen van de versterker komt er nagenoeg geen geluid uit , zelfs als je het volume ver opendraait.
Er is dus een extra versterking nodig om dat signaal naar een niveau te tillen dat in de normale versterker kan.
Ten tweede is voor het persen van een plaat de opname bewust vervormt voor het op het vinyl geperst wordt. Dit zijn aanpassingen die voldoen aan afspraken gemaakt in het verleden (1955) en die zijn ontstaan omdat er een fysieke beperking aan het persen van vinyl zat .
Dus er is een aanpassing nodig die dat weer “rechttrekt” vóór het de versterker inkomt , in de vorm van een equalizer .
Dit hoeft niet ingewikkeld te zijn , sommige toonhoogtes moeten worden gecorrigeerd en dat kan met een vrij simpele schakeling , zie als voorbeeld onderstaande afbeelding: (dit is dan voor één kanaal , er zijn er dan dus 2 van nodig)
Daarbij zijn er in het verleden grofweg 3 soorten van aanpassingen gedaan en als standaard gezien die nu nog steeds gelden. de meest bekende is “RIAA” dat is de afkorting voor : Recording Industry Association of America. De andere zijn Decca en Columbia , deze komen minder vaak voor.
Sommige versterkers hebben al een module ingebouwd die beide aanpassingen doet , dan is er een aansluiting waar “Phono” bijstaat , zie afbeelding van een Mcintosh hieronder.
hier kan je dus direct de platenspeler op aansluiten.
Als dat niet het geval is is er dus een aparte versterker nodig speciaal voor de speler.
Omdat het uitgangsniveau voor de “mm” elementen hoger ligt dan voor “mc”elementen is er een grotere versterkingsfactor nodig voor laatst genoemde.
voor mm elementen is een versterking van 40-45db doorgaans voldoende en voor mc varieert het tussen 55 en 70 db .
De complete versterker is dus een correctie van het geluid én een versterking.
Veel Phono “trapjes” kan je omschakelen van “mm”naar “mc”
Een simpel voorbeeld van een complete Phonoversterker kan er bv uitzien als deze afbeelding:
Het kan natuurlijk makkelijker en beter…
Een relatief goedkope oplossing is bv deze versterker (afbeelding hieronder) die alleen geschikt is voor “mm”elementen, zie de link voor de prijs en specificaties:
https://www.hansaudio.nl/product/rega-fono-mini-a2d/
Natuurlijk kan het ook mooier. een voorbeeld van een hele mooie versterker die gebruikt kan worden voor meerdere platenspelers en/ of armen en elementen is deze:
https://www.hansaudio.nl/product/moonriver-audio-model-505/
Verder zijn er nog instellingen die gedaan kunnen worden voor aanpassing aan het element waarbij de fabrikant van het element de waardes aangeeft in de specificaties. hierover geven we graag advies.
Dan komen we op het volgende onderdeel…..het “element” Hieronder wat uitleg daarover:
De plaat bestaat uit een laag vinyl waarin groeven met een golfvorm zijn gesneden , door die groeven laten we een naald (stylus) lopen.
De naald beweegt zo met de groeven mee. De naald is gemonteerd in een element dat “stilstaat”en zo beweegt de naald ten opzichte van dat element.
Om nu een signaal (elektrische stroom) te krijgen kunnen we kiezen voor 2 manieren.
Bij de eerste manier maken we een magneet(je) vast op de arm ( cantilever) waarop de naald is gemonteerd.
de magneet beweegt dus hetzelfde mee op de groeven van de plaat in het element.
om de magneet heen zit een spoel (eigenlijk 2 spoelen. één voor het linkerkanaal en één voor het rechterkanaal) . als dan de magneet beweegt t.o.v. die spoel wordt er een elektrische stroom gecreëerd .
Dit is direct het signaal wat we nodig hebben voor de versterker. We noemen dit een “mm” (moving magnet) element.
Bij het andere type zitten niet de magneten op de cantilever maar zijn er spoelen op gemonteerd.
De (veel zwaardere) magneet is dan vast in het huis gemonteerd. het principe blijft hetzelfde maar omdat de spoelen meestal lichter zijn en minder windingen hebben beweegt de cantilever “lichter” in zijn lager en is de elektrische stroom ook minder. We noemen dit een “MC” (moving coil) element.
We gaan niet de discussie houden welk systeem beter of juist niet is. dat is een persoonlijke keuze , wel is het van belang dat ze verschillend zijn in hun afgifte van spanning en voor elk type is dus een andere versterker nodig.
Sommige versterkers kunnen omgeschakeld worden en ook worden ingesteld op de specifieke eigenschappen van het element.
Om de plaat te volgen met de naald is een arm nodig die zowel op en neer als heen en weer kan draaien zonder veel weerstand.
De naald beweegt in het element en dus moet het element volkomen stilstaan t.o.v. de naald , als de kracht waarmee de naald op de plaat rust te laag is bv kan de arm gaan bewegen door de ongelijkheid van de bewegende plaat , waardoor het signaal verstoord wordt.
Deze kracht waarmee de naald op de plaat rust is afhankelijk van de veerkracht van het scharnier (ophanging) van de naald en de fabrikant geeft dit aan.
Het gewicht van de arm zelf moet wel in verhouding zijn met het gewicht ven het element maar samen ook weer met de veerkracht van de cantilever in het element. De veerkracht noemen we “compliance” van het element.
Stel dat de cantilever scharniert in een erg stug of hard rubber en de arm is heel erg licht , zal de arm meebewegen als de cantilever van links naar rechts gaat i.p.v. alleen t.o.v. de arm/element en zal de beweging t.o.v. de magneten ook minder zijn en dus ook de opgewekte stroom minder.
M.a.w. De groeven in de plaat duwen de naald (cantilever) in het element (en magneten) heen en weer ,
en niet het geheel heen en weer want dan gebeurt er niets .
Deze “Match”van element en arm wordt veelal verzorgt door de fabrikant . Zelf elementen uitzoeken is dus een klus voor gevorderden. Je moet dan rekening houden met gewicht en stijfheid van de arm t.o.v. de compliance.
Als we zover zijn is het (eindelijk ) tijd om te luisteren!
Kan een LP mooi klinken? jazeker!! veel mensen vinden het de ultieme manier om muziek te beleven omdat het volledig analoog is . Het klinkt dus ook nooit digitaal of analytisch .
Verder is het een klusje op zich om te beginnen met luisteren….de hoes uitkiezen , plaat eruit en eerst schoonmaken!!
De groeven zijn soms tot 0,002mm breed en je begrijpt dat een stofje zo’n groef volkomen opvult, dus houd je platen goed schoon!
Je kan een LP niet “skippen” van nummer naar nummer en daarom luisteren mensen vaak de hele plaat af inplaats van zoeken en skippen naar iets anders telkens weer. enorm rustgevend dus!
Ook kan de geluidskwaliteit echt fantastisch zijn en in veel gevallen zelfs mooier dan betere streamers.
Wij hebben in de winkel verschillende demonstratiemodellen klaarstaan in uiteenlopende prijsklasse.
Een voorbeeld van een prachtige speler waarmee je een hele tijd kan genieten is deze:
https://www.hansaudio.nl/product/rega-planar-3-50th-anniversary/
Deze mooie speler is nog beperkt te koop en staat klaar in de winkel.
Wilt u een nóg mooiere , kijk dan eens naar Transrotor ;
https://www.hansaudio.nl/merken/transrotor/
Tijd om te genieten!
Hier is ie dan…..zoals beloofd in een ander bericht over de mooie set van Moon (https://www.hansaudio.nl/from-here-to-moon/) een klein vergelijk tussen cd-spelers. Niet alleen vinyl is
Een strijd onder de netwerkspelers en wat voor netwerkspelers? In de ring tegenover elkaar staan de Aurender A15 vs Lumin X1. Beide netwerkspelers die toch
Luister comfortabel en ervaar de echte geluidskwaliteit van uw ideale opstelling in onze speciale demosuites.
Vul uw gegevens in en wij nemen spoedig contact met u op.
